YAKLAŞIM DERGİSİ:ELEKTRİK, SU, DOĞALGAZ VE TELEFON ABONELİKLERİNİN BAŞKALARI ADINA OLDUĞU DURUMLARDA KDV İNDİRİMİ

                                                                         YAKLAŞIM DERGİSİ 2005 MAYIS

Elektrik, Su, Doğalgaz ve Telefon Aboneliklerinin Başkaları Adına Olduğu Durumlarda KDV İndirimi

   

ELEKTRİK, SU, DOĞALGAZ VE TELEFON ABONELİKLERİNİN BAŞKALARI ADINA OLDUĞU DURUMLARDA KDV İNDİRİMİ

 

 Yaklasim Dergisi / Mayıs 2005 / Sayı: 149

 

I- GİRİŞ

Ticari yaşantıda, işyerlerine ait elektrik, su, telefon veya doğalgaz aboneliklerinin işyerinde faaliyet gösteren mükellefler değil, başkaları adına yapılması olayına sıkça rastlanılmaktadır. Bu durum daha çok kiralanan işyerlerinde görülmektedir. Kiralanan işyerlerinde söz konusu abonelikler mal sahibi adına olup, formalitelerin çokluğu nedeniyle değiştirilmemektedir. İşletmelerin sahibi olduğu iş yerlerinde ise, yine bazı bürokratik formaliteler nedeniyle anılan abonelikler, şirket ortakları yada yetkilileri adına yapılmaktadır. Dolayısıyla elektrik, su, telefon veya doğalgaz faturaları da, söz konusu ürünlerin gerçek tüketicileri olan mükellefler değil, adlarına abonelik bulunan mal sahibi, işletme sahibi yada işletmenin ortakları adına düzenlenmektedir.

Bu şekilde, abonelikleri başkalarının adlarına olması nedeniyle kendi adlarına fatura düzenlenemeyen ancak anılan harcamaların gerçek yüklenicileri olan mükelleflerin, başkaları adına düzenlenmiş elektrik, su, telefon veya doğalgaz faturalarındaki KDV’leri indirip indiremeyecekleri konusunda tereddütler bulunmaktadır.

Aşağıda; elektrik, su, doğalgaz ve telefon aboneliklerinin, başkalarının veya şirket ortaklarından biri veya birkaçının adına kayıtlı olduğu durumlarda, işletme adına düzenlenemeyen elektrik, su, doğalgaz ve telefon faturalarındaki KDV’lerin indirilip indirilemeyeceği hususu, Vergi İdaresi ve Danıştay’ın görüşlerine de yer verilerek incelenecektir.

 

II- ELEKTRİK, SU, DOĞALGAZ VE TELEFON ABONELİKLERİNİN BAŞKALARI ADINA OLDUĞU DURUMLARDA KDV İNDİRİMİ

A- YASAL MEVZUAT

KDV Kanunu’nun 29/1-a maddesinde, mükelleflerin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan KDV’den, kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura veya benzeri belgelerde gösterilen KDV’yi indirmelerinin mümkün bulunduğu, 34/1. maddesinde ise yurt içinden sağlanan veya ithal olunan mal ve hizmetlere ait katma değer vergisinin alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük makbuzu üzerinde ayrıca gösterilmesi ve bu vesikaların kanuni defterlere kaydedilmesi şartıyla indirilebileceği hükme bağlanmıştır.

Öte yandan, VUK’un 227. maddesinde de, bu Kanun’da aksine hüküm olmadıkça bu Kanun’a göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait kayıtların tevsikinin zorunlu olduğu belirtilmiş, 230. maddesinde ise, faturada bulunması gereken asgari bilgiler;

- Faturanın düzenlenme tarihi,

- Faturayı düzenleyenin adı, varsa ticaret unvanı, adresi, varsa hesap numarası,

- Malın veya işin nev’i, miktarı, fiyatı ve tutarı,

- Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası

şeklinde sıralanmıştır.

Buna göre, prensip olarak ticari faaliyetle ilgili olarak yapılan elektrik, su, telefon ve doğalgaz tüketimlerine ait faturaların kayıtlarda gösterilmesi ve KDV’lerinin indirilebilmesi için, VUK’un 227 ve 230. maddelerine göre bu faturaların mükellef adına düzenlenmiş olması gerekir.

B- ELEKTRİK, SU, TELEFON VE DOĞALGAZ ABONELİKLERİNİN BAŞKALARI ADINA OLDUĞU DURUMLARDA KDV İNDİRİMİ

1- Maliye Bakanlığı’nın Görüşü

Maliye Bakanlığı’nın konu ile ilgili olarak Özelgelerle bildirdiği, birbirine taban tabana zıt iki farklı görüşü bulunmaktadır.

a- Maliye Bakanlığı’nın İlk Görüşü: Başkası Adına Düzenlenen Faturalardaki KDV’nin İndirilemeyeceği

Maliye Bakanlığı tayin ettiği ilk Özelgelerde, fatura veya benzeri belgelerin gerçek muhatapları adına düzenlenmemesi halinde, bu belgelerin söz konusu mükelleflerin kayıtlarında gösterilmesinin mümkün olmadığı, bu belgelerde gösterilen KDV’nin de, adına belge düzenlenmeyen mal ve hizmetin gerçek alıcısı tarafından indirilemeyeceği doğrultusunda görüş bildirmiştir.

Konu ile ilgili olarak verilen bir Özelge’de;

“Ticari faaliyetle ilgili olarak yapılan elektrik, su, telefon vb. harcamalara ait giderlerin belgelerinin VUK’un 227 ve 230. maddelerine göre mükellef adına düzenlenmiş olması halinde kayıtlarda gösterilmesi mümkün olduğundan, mükellef adına düzenlenmeyen ve kayıtlarda gösterilmesi mümkün olmayan faturaların gider belgesi olarak kabulü ve bu faturalardaki KDV’nin indirilmesi mümkün değildir.”

şeklinde idari görüş bildirilmiştir (1).

b- Maliye Bakanlığı’nın Son Görüşü: Başkası Adına Düzenlenen Faturalardaki KDV’nin İndirilebileceği

Maliye Bakanlığı son olarak verdiği bir Özelge’de, önceki Özelgesi’nde bildirdiği ve uygulamayı yönlendirdiği görüşünü değiştirmiş; elektrik, su, telefon ve doğalgaz aboneliklerinin başkaları (kiralanan işyerinin sahibi, şirket ortakları vs.) adına olmasının ve bu giderlere ait faturaların başkaları adına düzenlenmesinin, anılan giderlerin mükellef işletme tarafından yapıldığı gerçeğini değiştirmeyeceğini, dolayısıyla anılan giderlerin faaliyette bulunulan işyerine ait olduğunun ve işle ilgili olduğunun ispatı halinde bu harcamalara ait KDV’lerin mükellef işletmeler tarafından indirim konusu yapılabileceğini belirtmiştir.

Anılan Bakanlıkça verilen bir Özelge’de,

“İşyerinde kullanıldığı iddia edilen ancak başkası adına kayıtlı olan su, elektrik, telefon fatura bedellerinin faaliyette bulunulan işyerine ait olduğunun ve işle ilgili olarak kullanıldığının kesin delillerle ispatı halinde bu belgelere dayalı giderlerle ilgili olarak yüklenilen katma değer vergisinin indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.”

şeklinde idari görüş bildirilmiştir (2).

2- Danıştay’ın Görüşü: Faturası Başkası Adına Düzenlense Dahi Bu Faturadaki KDV’nin Malın ya da Hizmetin Gerçek Alıcısı Tarafından İndirilebileceği

Danıştay, başkası adına düzenlenen fatura veya benzeri belgelerdeki KDV’nin fatura veya benzeri belgeye konu mal ve hizmetlerin gerçek alıcısı tarafından indirilebileceği görüşünde olup, verdiği bir Karar;

“Satın alınan emtiaya ait KDV’nin indirim konusu yapılabilmesi için emtiaya ait alış faturasının mükellef adına düzenlenmiş olması gerekmekte ise de, KDV vergiye tabi bir malın teslimi veya hizmetin ifası sırasında yüklenilen KDV’nin malı veya hizmeti alana yansıtılması esasına dayandığından, 213 sayılı VUK’un  3. maddesinde açıklanan hükümde göz önünde bulundurulduğunda, fatura başka bir şahıs adına düzenlense dahi bu fatura veya benzeri vesikada gösterilen KDV’nin, malın veya hizmetin gerçek alıcısı tarafından indirim konusu yapılabileceği sonucuna varıldığı, aksi bir düşüncenin indirilemeyen KDV’nin mükellefin üzerinde kalma sonucunu doğuracağı, bunun ise KDV’nin yansıtılabilirliği ilkesine ters düşeceği”

şeklindedir (3) .

3- Değerlendirme ve Kişisel Görüşümüz

Yukarıda da belirtildiği üzere, uygulamada özellikle kiralanan işyerlerine ait su, elektrik, doğalgaz ve telefon abonelikleri çoğunlukla yasal prosedürler nedeniyle işyeri sahibi adına olmaktadır. Ayrıca, bu tür abonelikler bazı durumlarda da ortaklar veya başka şahıslar adına da olabilmektedir. Bu gibi hallerde telefon, su, elektrik ve doğalgaz tüketimlerine ilişkin faturalar, tüketimi fiilen gerçekleştirenler adına değil, yasal nedenlerle abone olan kişiler adına düzenlenmektedir.

VUK’un, “İspat” başlıklı 3/B maddesine göre, vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti esas olup, vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin, yemin hariç her türlü delillerle ispatlanması mümkündür. Ayrıca; iktisadi, ticari ve teknik icaplara uymayan veya olayın özelliğine göre normal ve mutad olmayan bir durumun iddia olunması halinde ispat külfeti, bunu iddia eden tarafa aittir.

Elektrik, su, doğalgaz ve telefon aboneliklerinin işletme dışındaki kişilere ait olmasının en büyük nedeni, yasal prosedürlerin çokluğudur. Bu tür tüketimlerin gider yazılmasında ve KDV’lerinin indirilmesinde, aboneliklerin kimin adına olduğu veya işletmede kayıtlı olup olmadığına değil, VUK’un 3/B maddesi dikkate alınarak tüketimin işletme tarafından yapılıp yapılmadığına, iş ve işletme ile ilgili olup olmadığına bakılmalıdır. Gider yazma ve KDV indirimi bakımından, abonelik veya aktife kayıtlı olup olmama önem taşımamalıdır.

Yaklaşım Dergisi’nin Eylül 2002 sayısında yayımlanan makalemizde (4) de belirttiğimiz üzere, VUK’un 3/B maddesi gözönünde tutularak, abonelikleri başka kişiler adına olan elektrik, su, doğalgaz ve telefonlara ilişkin giderlerin, mükelleflerin faaliyette bulundukları işyerlerine ilişkin olduğunun (kira kontratı, elektrik, su, telefon, doğalgaz abone kayıtlarında belirtilen adresler ile tüketimi gerçekleştiren işletmenin adresinin aynı olduğunu gösteren adres tespit tutanağı vb.) tevsiki halinde, bu giderler ticari kazancın tespitinde indirilecek gider olarak dikkate alınmalı ve KDV’leri indirilmelidir. Bu sonuç, GVK’nın 40/1., VUK’un 3/B ve KDV Kanunu’nun 29, 30/d ve 34. maddelerinin de bir gereğidir. Nitekim, Maliye Bakanlığı da, aksi yöndeki görüşünü değiştirerek, uygulamayı görüşümüz doğrultusunda yönlendirmiştir.

 

III- SONUÇ

Yukarıda yapılan açıklamalardan da fark edileceği üzere; başkaları adına kayıtlı elektrik, su, doğalgaz ve telefonlara ait giderlerin, bu giderlerin gerçek yüklenicileri olan ancak faturaları adına düzenlenemeyen mükellefler tarafından gider olarak dikkate alınması ve KDV’lerinin indirilmesi mümkün bulunmaktadır.

Maliye Bakanlığı son olarak verdiği bir Özelge’de; elektrik, su, telefon ve doğalgaz aboneliklerinin başkaları (kiralanan işyerinin sahibi, şirket ortakları vs.) adına olmasının ve bu giderlere ait faturaların başkaları adına düzenlenmesinin, anılan giderlerin mükellef işletme tarafından yapıldığı gerçeğini değiştirmeyeceğini, dolayısıyla anılan giderlerin faaliyette bulunulan işyerine ait olduğunun ve işle ilgili olduğunun ispatı halinde, bu harcamalara ait KDV’lerin mükellef işletmeler tarafından indirim konusu yapılabileceğini belirtmiştir